Een heet maatschappelijk hangijzer
Afgelopen maandag 28 januari 2019 ( de dag van de privacy) had Matthijs van Nieuwkerk het theatergezelschap De Verleiders aan tafel bij DWDD. Een uitzending die nogal commotie veroorzaakte en op social media een heftige discussie liet losbarsten. Onderwerp van gesprek was de stelling van de Verleiders dat ons brein collectief gehackt wordt door de ‘frightful five’: Amazon, Facebook, Microsoft, Apple en Google, die daarvoor met elkaar zouden samenwerken. De rillingen lopen over je rug.
Als alle beweringen en geschetste situaties waar zouden zijn, dan zijn we in de aap gelogeerd, of sterker nog; verloren. De waarheid lijkt echter een stuk minder heftig dan voorgesteld door de heren Verleiders. Waarom lijkt en niet is?
Waar komt die angst vandaan?
Al zolang de mens kan denken en in maatschappelijk verband kan communiceren is er angst voor nieuwe en onbekende zaken. Gevolgd door de neiging er een duiding aan te geven: wat zit er achter. Om vervolgens los te gaan met de fantasie en om het fenomeen verder uit te werken en, in veel gevallen, te exploiteren. Zo zijn bijvoorbeeld de goden ontstaan zoals Wodan, de god van donder en bliksem. En hebben ontelbare (vaak) mannen hun status en macht aan die duiding ontleent: luister naar mij, ik weet hoe het zit (en wat je moet doen). Denk maar aan medicijnmannen, spirituele goeroes, volksmenners en religieuze leiders.
Met de komst van door de mens geschapen technologie, die voor de gemiddelde burger ongrijpbaar is, doemt er een nieuw en dankbaar onderwerp op vergelijkbaar met de ongrijpbare natuurverschijnselen die in vroeger tijden de medicijnmannen macht gaven. “Luister naar mij/ons, wij gaan ten onder aan wat jullie allemaal niet zien en jullie moeten doen wat ik/wij zeggen om het gevaar af te wenden”….
Er zit waarheid in de kern
In de kern van deze zaak zit echter een stuk waarheid, maar weten we niet hoe groot dat stuk waarheid is. Omdat er rond die kern vanuit allerlei invalshoeken informatie toegevoegd of weggelaten wordt. Sterker nog, waarschijnlijk is de wereld inmiddels zo complex geworden, dat niemand meer precies weet wat waarheid is en wat niet. Mede veroorzaakt door de fragmentatie langs de as van de wereldmachten, die elkaar wantrouwen en bespioneren, de as van de commerciële concurrentie (de eerder genoemde frightful five), de as van politieke tegenstellingen en de as van religies.
Technologie is los: te snel en te veel
Zoals met alle middelen kan ook technologie ingezet worden voor de goede zaak en de kwade zaak, daar kan niemand het mee oneens zijn. De mate van connectiviteit die we nu bereikt hebben, en die de komende jaren exponentieel nog zal toenemen, maakt dat een groeiende groep bezorgde burgers zich roert. En dat is in het licht van het bovenstaande begrijpelijk.
In 2025 is naar verwachting 75% tot 90% van de wereldbevolking aangesloten op het internet. Er zullen naar verwachting meer dan 22 miljard ‘dingen en sensoren’ online zijn. Gecombineerd met de menselijke gebruikers zijn dat dus tegen de 30 miljard ‘things’ die zich in het Internet of Everything begeven.
Data, data, data en nog eens data en onze privacy
Al die ‘things’ produceren data die voor een groot deel gecontroleerd en veilig opgeslagen worden, maar ook voor een deel voor belangstellenden, zowel overheden zal organisaties, beschikbaar zal zijn. In 2025 is dit naar schatting 163 Zettabytes, ofwel 163 biljoen terrabytes. Het spreekt voor zich dat het onmogelijk is om al die data te controleren. Daar helpt geen GDPR wetgeving tegen, al is dat nog zo goed bedoeld. Omdat een groot deel van die 22 miljard devices van eenvoudig tot moeilijk te hacken zijn, zit daar het grootste risico.
De consument doet vrolijk mee
Bijkomende factor is de gemakzucht van de gemiddelde digitale mens: zonder na te denken gaat het gros van de consumenten akkoord met cookies, locatie bepalingen en andere in de regel handige digitale zaken. En het merendeel van ons heeft een bankrekening, email, een mobiele telefoon, heeft meerdere social-media accounts en doet allerlei digitale transacties. Volledig van de radar verdwijnen is inmiddels onmogelijk, al kan je ver komen als je wil.
Onomkeerbare vooruitgang
De vraag of het vooruitgang is kan je een interessante discussie over opzetten. Technologische ontwikkeling is zo complex geworden en vindt op zo veel plaatsten tegelijkertijd plaats, vanuit verschillenden belangen (overheid, industrie, wetenschap) dat de conclusie getrokken kan worden dat regulering onhaalbaar is. Vanuit fatalistisch standpunt: we kunnen het niet tegenhouden. Vanuit optimistisch standpunt: de wereld wordt steeds een stukje beter, wellicht ten koste van onze privacy.
Als fan van technologie (en optimist) ben ik van mening dat alle goede zaken die de technologische ontwikkelingen ons brengen nog altijd opwegen tegen de nadelen. Denk aan medische ontwikkelingen, logistieke vooruitgang (blockchain), alle kennis en informatie in je handpalm, wegnemen van saai en vervelend werk door robots, veiliger verkeer en ga nog maar even door.
In het licht van bovenstaande zie ik de waarschuwingen van de Verleiders: begrijpelijk maar onmachtig ook maar iets van de ontwikkelingen tegen te houden. Toen de eerste stoomtrein van Amsterdam naar Haarlem reed stonden en ook mensen op die het einde van wereld voorspelden, al is die vergelijking wellicht wat boud.
In mijn volgende blog zal ik uiteenzetten hoe wij als Mobile Software Developer omgaan met deze ethische vraagstukken.
Cheers,Wout Bucker
